Biały namiot ekipy dra Szwagrzyka widoczny jest z daleka, ale na ten przezroczysty ze szczątkami natrafiasz wcześniej dość niespodziewanie. Dwa szkielety skrupulatnie ułożone na rozkładanych stołach. Jeden młodego chłopaka 17-20 lat, a drugi mężczyzny około 35 lat.
U pierwszego widać złamania kości, jak tłumaczy mi wolontariuszka, ale nie śmiem zaglądać do wnętrza namiotu, żeby to lepiej zobaczyć. Szok każe mi zasłonić dłońmi usta i milczeć, a raczej łkać w milczeniu. Widziałam zdjęcia z ekshumacji na „Łączce”, ale nie spodziewałam się własnej reakcji na widok rzeczywistych szczątków Niezłomnych.
Wolontariuszka i ktoś z ekipy chętnie podchodzą, odpowiadają na pytania, dodają coś od siebie. Oszczędni w słowach, a jednak mówią wiele. Bo tu nie ma słów niepotrzebnych, są tylko takie, które dużo ważą.
Dalej pod murem w głębi cmentarza jeszcze kopią, oddzieleni metalowymi barierkami. Znów ktoś z ekipy podchodzi, opowiada o zdjęciach lotniczych z 1947 r., dzięki którym można było wytyczyć obszar prac ekshumacyjnych. Wtedy to było pole, dziś – cmentarz, zagęszczony, z wąskimi alejkami. W jednej z nich natrafiono dziś na kolejne szczątki, ale trzeba je było zasypać i na powrót przykryć płytami chodnikowymi, bo za chwilę będzie tędy przechodził pogrzeb.
Patrzę na te świeżo ułożone płyty pod moimi nogami, ale nie mam gdzie z nich zejść.
„Tak, stoimy na Ich szczątkach…” – słyszę.
* * *
Cmentarz na warszawskim Służewie, główne wejście od ul. Wałbrzyskiej i prosto przed siebie aleją aż do końca.
Najprawdopodobniej do 12 lipca. Kto chce, ten zdąży.
Komentarze